Szlak rękodzieła ludowego

Odległość od Puszczykówki  36,4 km

Szlak Rękodzieła Ludowego województwa podlaskiego powstał w 1994r. z inicjatywy Działu Etnografii Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. Jest to niepowtarzalna trasa, dzięki której turyści mają okazję poznać bogate i żywe do niedawna tradycje sztuki ludowej Podlasia.

Trasa przebiega przez następujące miejscowości:

Czarna Białostocka - Czarna Wieś Kościelna - Łapczyn - Zamczysk - Janów ? Sokółka

Trasę wzbogaca położenie wśród pięknych lasów Puszczy Knyszyńskiej.

Szlak Rękodzieła Ludowego to przeniesienie się do czasów naszych pradziadków, a dokładniej ich codziennej pracy. Jest to wycieczka po starych pracowniach rzemieślniczych, takich jak kuźnie, pracownie garncarskie, rzeźbiarstwa ludowego i wiele innych. Rzadko już można spotkać prawdziwego kowala, tkacza, garncarza czy łyżkarza. Zawody te odeszły już niemal zupełnie w niepamięć. Współczesne szkoły nie kształcą już takich fachowców, a jednak praca tych, którzy jeszcze zajmują się starym rzemiosłem jest doceniana na całym świecie. Być może właśnie śladowe ilości takich rzemieślników oraz ich piękne, unikatowe bez wątpienia wyroby cieszą się popularnością nie tylko w kraju, ale także za granicą.
Jeśli chodzi o Czarną Wieś Kościelną to bezsprzecznie jest to największa ostoja rzemiosła ludowego, w szczególności z zakresu garncarstwa i kowalstwa. Pierwsi garncarze pojawili się tu już w XVIII w. Dziś funkcjonuje tu kilka warsztatów garncarskich, które są jednym z ostatnich działających w Polsce ośrodków ceramiki siwej. Tuż przy wjeździe do Czarnej Wsi Kościelnej znajduje się mapa z przebiegiem Szlaku Rękodzieła Ludowego Podlasia. Warto przystanąć tu na chwilę, aby zapoznać się z uiszczonymi tam informacjami. Czarna Wieś Kościelna gromadzi kilka pracowni rzemieślniczych, głównie garncarskich, ale również kuźnię kowala. Największą atrakcją dla turystów jest możliwość spraktykowania samodzielnego lepienia garnków. Wbrew pozorom nie jest to tak łatwa czynność jakby się mogło wydawać, nie mniej jednak nawet najbardziej kanciaste naczynie ulepione własnymi rękoma daje niewiarygodną satysfakcję. Pod okiem specjalistów tego fachu można nauczyć się trudnej sztuki lepienia garnków i innych naczyń. Odwiedzając pracownie garncarskie można również zakupić unikatowe wyroby garncarzy, którzy tworzą nie tylko garnki, ale także misy, wazony, dzbany i inne piękne naczynia.

Kolejną pracownią rzemieślniczą w Czarnej Wsi Kościelnej jest kuźnia Pana Mieczysława Hulewicza. Ten warsztat zachwyci każdego kto tu zajrzy. Kowalstwo, którym trudni się Pan Mieczysław łączy elementy ludowe i artystyczne dzięki czemu efekty pracy są zdumiewające. Podobnie jak w pracowni garncarskiej, także w kuźni można spróbować swoich sił. Odwiedzający mają możliwość obserwacji procesu powstawania wyjątkowych wyrobów, a także ich zakupu. Pan Mieczysław swoje przedmioty tworzy za pomocą wycinania, wyginania, skręcania lub zacinania poszczególnych elementów. Nowoczesne produkty uzyskane za pomocą starych technik kowalskich mogą być ozdobą każdego wnętrza. Wyroby jakie można znaleźć w dorobku tego kowala to: ozdoby dekoracyjne wnętrz, wszelkie okucia, krzyże przydrożne, zawiasy i klamki. Warto również zwrócić uwagę na fakt, że wszystkie narzędzia jak i cała kuźnia zostały własnoręcznie zbudowane i wykonane przez Pana Mieczysława. Zapraszamy do zwiedzenia tego niesamowitego miejsca.

Łapczyn i Zamczysk to kolejne miejscowości na trasie szlaku rękodzieła ludowego Podlasia. Tutaj można się zetknąć z innym ginącym zawodem ? łyżkarza. Produkcja drewnianych łyżek, czerpaków, widelców, szufelek i warząchwi starymi sposobami i specjalnymi narzędziami takimi jak siekiery, cieślice, reszczyki i noże przeżywa właśnie swój renesans. Drewniane łyżki są ozdobą nie jednej kuchni, a często służą także jako standardowe narzędzia kuchenne. Turyści odwiedzający warsztat tradycyjnego wyrobu drewnianych łyżek jedynego już na Podlasiu łyżkarza ? Pana Mieczysława Baranowskiego mają niepowtarzalną okazję przyjrzeć się procesowi wyrobu drewnianych łyżek oraz dowiedzieć nieco więcej o samym zawodzie łyżkarza. Można także uzyskać informacje na przykład o najodpowiedniejszym do produkcji rodzaju drewna. Zachęcamy do przybycia.

Następnym punktem szlaku jest Janów - jedyny w Polsce ośrodek kultywujący oryginalną technikę tkactwa dwuosnowowego. W samym Janowie mieszczą się trzy pracownie tkackie, a w okolicy jeszcze dwie: w Wasilówce i Nowokolnie. Wyroby jakie można tam zobaczyć zapierają dech w piersiach. Tkactwo uprawiane przez regionalnych twórców jest wyjątkową i oryginalną sztuką ludową. Wyrabiane specjalną techniką dwuosnowową dywany i tkaniny są wystawiane w muzeach i galeriach w kraju (Warszawa, Lublin, Toruń), ale uznanie znalazły również na świecie. Dzieła miejscowych tkaczek można oglądać również w ich korzennej miejscowości ? w Izbie Tkactwa Dwuosnowowego w Janowie. Unikalna technika jaką pracują wiejskie tkaczki jest żmudna, ale jej efekty niewiarygodnie piękne. Wełniane tkaniny są tworzone na ręcznych krosnach. Technika dwuosnowowa polega na przeplataniu nici w taki sposób, że po obu stronach uzyskuje się wzór o jednakowym kształcie , ale różnych kolorach. Wśród wyrobów tkaczek można znaleźć tkaniny o różnych kompozycjach ? tradycyjnych (sceny z życia wiejskiego, korowody weselne, listki, gwiazdy i gałązki), ale także bardziej nowoczesne. Tkactwo miejscowych tkaczek wyróżnia się umiejętnością niezwykłego łączenia tradycji ze współczesnością. Bardzo cenione na świecie wełniane dywany są wykonywane z naturalnej barwionej wełny. Odwiedzając pracownie tkackie można zapoznać się z różnymi technikami tkactwa, spróbować samodzielnie wykonać kawałek tkaniny oraz podziwiać lub zakupić unikalne tkaniny, makaty, bieżniki i dywany. Zapraszamy do Janowa i okolicznych wsi.

Ostatnim punktem na szlaku jest Sokółka, a w niej pracownia rzeźbiarza ludowego Piotra Szałkowskiego. Artysta ten specjalizuje się w rzeźbie o tematyce biblijnej, religijnej, wiejskiej i przyrodniczej. Jego prace są prezentowane w muzeach i galeriach Polski i świata, a także gromadzone w prywatnych kolekcjach. Wyroby tego rzeźbiarza są udostępnione zwiedzającym galerię w Sokółce oraz w samym warsztacie artysty. Zwiedzający mają także możliwość zakupu unikalnych rzeźb.
Poruszając się szlakiem możemy przedłużyć naszą wycieczkę o miejscowości takie jak Ostrówek i Krynki, gdzie także znajdziemy pracownie rzeźbiarstwa u Pana Jerzego Gibulskiego , gdzie zachwycą nas takie wyroby jak stoliki, lampki, kwietniki, żyrandole, ozdoby ścienne i pracownia Pana Jana Czabana, który zajmuje się rzeźbą ptaków. Krynki to także ciekawe pod innym względem miasteczko, dlatego warto tu zajrzeć nie tylko dla samej pracowni rzeźbiarskiej.

Szlak rękodzieła Ludowego to niezapomniana wędrówka, która każdego przeniesie w dawne czasy. Trasa ta to oddanie czci tym, którzy już jako nieliczni kultywują wielowiekowe tradycje rękodzielnicze. Wśród całej nowoczesności technologii wytwarzania produktów warto pamiętać o tych, którzy własną, ciężką pracą nadal tworzą unikalne i wyjątkowe wyroby za pomocą starych, być może sekretnych ?przepisów? i narzędzi. Zachęcamy zatem do odwiedzenia szeregu pracowni rzemieślniczych, gdzie każdy może nauczyć się ginącego zawodu, zobaczyć piękne wyroby lub zakupić je jako oryginalne, wartościowe pamiątki.