Okopy

Okopy - odległość od Puszczykówki 2,5 km.

Okopy, w których przyszedł na świat ksiądz Jerzy Popiełuszko, kapelan ?Solidarności?,  są niewielką wsią położoną około 50 kilometrów na północ od Białegostoku. W centrum Suchowoli tuż przed kościołem pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła należy skręcić w kierunku wschodnim. Po lewej stronie miniemy skwer z pomnikiem księdza Jerzego Popiełuszki oraz tęczę będącą elementem ołtarza papieskiego na białostockim lotnisku na Krywlanach z czasu pielgrzymki Jana Pawła II do Polski w 1991 roku. Dalej wąska asfaltowa ulica biegnie wzdłuż niskiej zabudowy, przeplatanej gdzieniegdzie doskonale zachowanymi, wciąż pełnymi uroku drewnianymi domami, pamiętającymi z pewnością pierwszą połowę XX wieku.

Po kilkuset metrach znikają zabudowania i otwiera się przestrzeń z krajobrazem charakterystycznym dla terenów położonych na północ od Białegostoku z falującymi łagodnie wzgórzami, sosnowymi zagajnikami oraz ciemniejącym masywem rozległego lasu, zamykającego horyzont od strony północnej i wschodniej. Te rozległe kompleksy leśne stanowią pozostałość dawnej Puszczy Nowodworskiej, będącej niegdyś częścią Puszczy Grodzieńskiej. Ze szczytu wzniesienia roztacza się zapierający dech w piersiach widok na całą okolicę. Ta część Wysoczyzny Białostockiej nosi nazwę Wysoczyzny Suchowolsko-Janowskiej. Zjeżdżając ze wzgórza, w lesie sosnowym odbijamy ponownie na północ. Wąska asfaltowa szosa wije się między pojedynczymi zabudowaniami i pagórkami porośniętymi lasem sosnowym. Przecinamy strumień o nazwie Olszanka i wjeżdżamy do rodzinnej miejscowości księdza Jerzego Popiełuszki. Z początku możemy odnieść wrażenie, że wieś jest miejscem dość ponurym, choć drewniana, w większości tradycyjna zabudowa, w tym kilka opuszczonych domostw, przydaje jej niewątpliwej malowniczości. Nie sposób też nie zwrócić uwagi na przydrożne drewniane i żeliwne zabytkowe krzyże.

Podobno Okopy zostały założone przez zamieszkujących te ziemie, co najmniej do XIII wieku, Jaćwingów. Na ich bytność tutaj wskazywałyby między innymi nazwy pobliskich miejscowości ? Mała Jatwieź, Duża Jatwieź ? około 10?15 kilometrów na zachód, a i sama Suchowola miała się pierwotnie nazywać Suchaja Jatwieź.  Z czasem na tereny te zaczęli ściągać osadnicy z ziem etnicznie litewskich, być może nawet ze Żmudzi. Obecnie trudno rozróżnić w nazwach miejscowości elementy jaćwieskie od litewskich. Oba języki wywodzą się z grupy języków bałtyckich. Dlatego w wielu przypadkach nie wiemy tak naprawdę, czy założycielami danej wsi byli Jaćwingowie czy już osadnicy litewscy. Jedno natomiast nie ulega wątpliwości, na ziemiach tych w późnym średniowieczu krzyżowały się wpływy bałtyckie i słowiańskie. Te ostatnie rosły wraz z rozwojem osadnictwa ruskiego z okolic Grodna i Mazowsza. Bałtowie, zarówno potomkowie ocalałych Jaćwingów, jak i Litwini, nierzadko się slawizowali, wskutek czego jeszcze do dziś część mieszkańców tych terenów włada dialektem języka białoruskiego. Wiele toponimów nosi natomiast cechy typowo bałtyjskie, na przykład wsie Skindzierz, Dryga, Kumiała (od słowa kumele w języku litewskim oznaczającego ?klacz?) czy bagienne jeziorko Jurdyga w pobliżu Bachmackich Kolonii.
Prezydent z matką Ks. Jerzego Popiełuszki,
źródło: prezydent.plSama nazwa wsi Okopy ma się wywodzić od występujących w jej pobliżu tajemniczych kurhanów, nazywanych przez miejscową ludność okopami. To właśnie w niej 14 września 1947 roku przyszedł na świat ksiądz Jerzy Popiełuszko. Dwa dni po narodzeniu został ochrzczony w suchowolskim kościele pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Rodzice zadecydowali o nadaniu mu imienia Alfons, by w ten sposób oddać cześć jego wujkowi ? Alfonsowi Gniedziejce, żołnierzowi Armii Krajowej, zamordowanemu przez funkcjonariuszy NKWD, w wieku zaledwie 21 lat. 29 kwietnia 1945 roku wujek księdza Jerzego wraz z pięcioma kolegami, również żołnierzami Armii Krajowej, poniósł śmierć przy próbie odbicia z rąk żołnierzy sowieckich zatrzymanych mieszkańców wsi Grodzisk. Wedle innej wersji o wyborze imienia miała zadecydować mama księdza ? Marianna Popiełuszko ? która wyczytawszy w żywotach świętych o wielkości i szlachetności świętego Alfonsa, postanowiła uczynić go patronem nowo narodzonego syna.

Kapliczka poświęcona błogosławionemu księdzu Jerzemu PopiełuszkoKsiądz Jerzy, gdy mieszkał w Okopach, codziennie wyruszał w drogę do odległej o 5 kilometrów Suchowoli, gdzie pobierał naukę w szkole podstawowej, a następnie w liceum ogólnokształcącym, oraz służył jako ministrant w kościele pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Do Okopów powracał też wielokrotnie w trakcie studiów w Wyższym Seminarium Duchownym w Warszawie oraz podczas posługi kapłańskiej w okolicach Warszawy, i później w samej w Warszawie.

Dzisiejsze Okopy zapewne niewiele się zmieniły od czasów, gdy mieszkał i bywał w nich ksiądz Popiełuszko. Raz na jakiś czas odwiedzają je grupy pielgrzymów, prowadzi do nich też Szlak Rowerowy Błogosławionego Księdza Jerzego Popiełuszki. Naprzeciw domu z jasnej cegły, w którym na świat przyszedł Alfons Popiełuszko, przy skromnej kapliczce został umiejscowiony pamiątkowy kamień z inskrypcją: ?Dla upamiętnienia miejsca urodzenia i 10-tej rocznicy męczeńskiej śmierci ks. Jerzemu Popiełuszce Duszpasterzowi ludzi pracy Region Białystok 1994?. W domu naprzeciw wciąż mieszka mama księdza, urodzona w 1920 roku, w nieodległym Grodzisku.

Tekst za: mapakultury.pl, autor: Mariusz Derecki